Św. Jadwiga Śląska

Św. Jadwiga Śląska urodziła się prawdopodobnie między latami 1174-1180 w rodzinnym zamku Andechs, nad jeziorem Amer w Bawarii. Była córką Bertolda IV hrabiego Meranu, i jego drugiej żony Agnieszki-córki DedonaV z Rochlic. Miała czterech braci i trzy siostry w tym Agnieszkę ,która wyszła za mąż za Filipa II Augusta ,króla Francji i Gertrudę która poślubiła króla węgierskiego Andrzeja II i została  matką św. Elżbiety Węgierskiej. Z czterech braci  Ekiert został biskupem Bambergu, Otto księciem Burgundii, zaś Bertold-arcybiskupem Koloczy.

 Czas przebywania w domu rodzicielskim był bardzo krótki ,bo już prawdopodobnie gdy miała 5 lat rodzice oddali ją do znanego i bogatego opactwa benedyktynek w Kitzigen. Tam przez 7 lat nabyła wiele umiejętności, które przydały jej się w następnej działalności. Uczono tam łaciny, haftu ,śpiewu kościelnego i muzyki ,a także wielu praktycznych zajęć, jak pielęgnowania chorych ,robót ręcznych ,uprawy ziół leczniczych ,robienia maści i nalewek.

 W wieku prawdopodobnie 12 lat została wysłana na dwór Bolesława Wysokiego w celu wydania jej za mąż za jego syna Henryka. Dokładna data ślubu nie jest znana, ale źródła podają ,że nastąpiło to między 1186 a 1189 r. Byli bardzo dobrym małżeństwem, Jadwiga urodziła Henrykowi siedmioro dzieci. Radość macierzyństwa przeplatała się z cierpieniem, kiedy czworo dzieci zmarło w młodym wieku.

 Św. Jadwiga nauczyła się języka polskiego ,co pozwoliło lepiej komunikować się z poddanymi. Miała zwyczaj często bywać w swoich posiadłościach, pomagała ubogim, odwiedzała chorych, pilnowała aby urzędnicy nie krzywdzili chłopów. Obniżała im świadczenia na rzecz dworu, w czasie klęsk żywiołowych mimo protestu swoich urzędników nakazywała za darmo rozdawać zmagazynowane ziarno ,mięso i sól. Zorganizowała przy swoim dworze szpitalik, w którym codziennie znajdowało utrzymanie trzynaścioro chorych i kalek.

 Henryk Brodaty był doskonałym władcą i gospodarzem dzielnicy Śląskiej. Finansował fundacje kościelne i charytatywne, a Jadwiga wspierała go w tych działaniach. Do najbardziej znanych fundacji należą: klasztor cysterski w Trzebnicy, klasztor augustianów w Nowogardzie Bobrzańskim, szpital dla trędowatych w Środzie Śląskiej, szpital św. Ducha oraz kilkanaście kościołów parafialnych. Zorganizowała także rzecz unikalną jak na tamte czasy- wędrowny szpital. Medycy docierali do najbardziej zagubionych w puszczy osad, udzielając pomocy potrzebującym.

 Klasztor cysterek w Trzebnicy był jedną z pierwszych fundacji. Pierwsze mniszki zostały przysłane przez brata Ekierta, biskupa Bambergu. Wkrótce przyłączyły się do nich Polki z najznamienitszych rodzin Śląskich. Święta Jadwiga w niektórych decyzjach wyprzedzała swoją epokę, pomagała finansowo chłopcom z ubogich rodzin.  Kształcili się oni w szkole katedralnej we Wrocławiu. Pomagała też więźniom posyłając im odzienie i żywność. Czasami zamieniała im karę śmierci i wieloletniego więzienia na pracę przy budowie świątyń ,co nie zawsze podobało się Henrykowi.

 Po 19 latach małżeństwa razem z mężem przed biskupem Wrocławskim Wawrzyńcem złożyli śluby czystości. Odtąd Henryk I zaczął nosić tonsurę mniszą i zapuścił brodę- stąd jego przydomek „brodaty”. Życie nie szczędziło Jadwidze trosk, jej trzech braci zostało skazanych na banicje , rodzinne gniazdo Andechs zostało zrównane z ziemią.

 Podczas wiecu w Spytkowicach w 1229 roku Henryk został napadnięty, porwany przez ludzi Konrada Mazowieckiego i przewieziony do Płocka. Jadwiga nie wahała się ani chwili i udała się w daleką drogę do Płocka, aby zażądać od znanego z bezwzględności i okrucieństwa Konrada uwolnienia męża. Książe mazowiecki nie mógł oprzeć się jej moralnemu autorytetowi i uwolnił Henryka za cenę rezygnacji z pretensji do Krakowa. Henryk Brodaty zmarł 19 marca 1238r. w Krośnie Odrzańskim- zostawiając synowi dzieło wielkie lecz  nieukończone. Księżna Jadwiga, otaczana przez męża i dzieci uwielbieniem i podziwem, przyczyniła się do wyjątkowego w tych czasach dobrego ułożenia stosunków między ojcem i synem.

 Śmierć Henryka zastała jego syna w pełni przygotowanego do rządów, ale przejęcie ich wypadało w bardzo złym momencie. Najazd tatarów na wiele lat zmienił oblicze ówczesnej Polski i Śląska. Historycy do dzisiaj zastanawiają się nad strategią walk z Tatarami i sensem bitwy pod Legnicą. Piętnastowieczna legenda o św. Jadwidze opowiada o rozmowie księcia z matką, która radziła mu poczekać jeszcze na wojska Wacława „ Kochana pani matko – miał odrzec Henryk – nie mogę dłużej zwlekać, albowiem zbyt wielkie są jęki mojego ludu : dlatego muszę walczyć i wystawić swoje życie , aż po śmierć za wiarę chrześcijańską” Niestety bitwa pod Legnicą stoczona  9 kwietnia 1241 r.  zakończyła się klęską wojsk dowodzonych przez Henryka i jego śmiercią na polu bitwy. Jadwiga traci swoje szóste dziecko.

 Po tych wydarzeniach zdaje rządy na żonę Henryka Pobożnego –– Annę i wraca do klasztoru w  Trzebnicy gdzie przebywała od śmierci męża. Jadwiga umiera 14 października 1243 r. około godziny 17. Zaraz po pogrzebie ludzie zaczęli pielgrzymować do jej grobu, gdyż powszechnie uznawano ją za świętą. Na ołtarze została wyniesiona przez papieża Klemensa IV w kościele dominikanów w Witerbo.

 Czczono ją jako patronkę Śląska. W roku 1680 na prośbę króla Polskiego Jana III Sobieskiego papież Innocenty XI rozciągnął kult św. Jadwigi na cały Kościół. W dzień św. Jadwigi 1978 roku został wybrany papieżem pierwszy Polak –– Jan Paweł II.

Opracował Jerzy Czogała

Biblografia:

Ks. Antoni Kiełbasa – Święta Jadwiga Śląska

Ks. Antoni Kiełbasa -  Święta Jadwiga patronką dnia wyboru Jana Pawła II

Ks. Wincenty Zaleski – Święci na każdy dzień.

Benedykt Zientara – Poczet królów i książąt Polskich.

Praca zbiorowa – Historia Śląska ( Wrocław – 2007)